سهم چند شغله‌ها در کف بازار کار

برخی از خانوارها برای تامین هزینه زندگی خود تنها به یک شغل نیاز دارند اما برخی دیگر باید در چند موقعیت شغلی مشغول به کار شوند؛ بعضی دیگر نیاز به شغل برای کسب درآمد ندارند و عده‌ای نه به دلیل نیازمندی بلکه به دلیل موقعیت مالی مناسب در بیش‌تر از یک شغل فعالیت دارند.
مرکز آمار در سومین هفته مهر ماه گزارشی منتشر کرده که با استفاده از آن به تصویری کلی از وضعیت اشتغال خانوارهای کشور دست پیدا می‌کنیم. این تصویر نشان می‌دهد که چند درصد از کل شاغلان در سال‌های 96 تا 1401 دارای یک شغل (تک شغله) و چند درصد دارای بیش‌تر از یک شغل (چند شغله) بوده‌اند. این نسبت برای کل کشور، مناطق شهری و مناطق روستایی ارائه شده است.
بر اساس گزارش مرکز آمار از «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران»، از سال 96 تا 1401 هم در کل کشور و هم در مناطق شهری و روستایی، بالاترین سطح سهم «افراد چند شغله» در سال‌های 97 و 98 و کمترین سطح آن در سال 1401 به ثبت رسیده است.
روایتی از تعداد شاغلان در 6 سال گذشته
تعداد شاغلان کل کشور در سال 96 برابر با 23 میلیون و 379 هزار نفر بوده است. از این تعداد، 17 میلیون نفر در مناطق شهری و 6 میلیون و 378 هزار نفر در مناطق روستایی مشغول به کار بوده‌اند.
تعداد شاغلان کل کشور در سال 1401 به 23 میلیون و 716 هزار نفر رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت به سال 96، جمعیت شاغل در مناطق روستایی کمتر شده و به 5 میلیون و 775 هزار نفر نزول کرده است؛ در حالی که جمعیت شاغل در مناطق شهری با افزایش روبرو بوده و حدود 940 هزار نفر بیش‌تر از سال 1401 برآورد شده است.
تصویری از «چندشغله‌ها» در کل کشور طی سال‌های 96 تا 1401
طبق گزارش مرکز آمار، سهم افراد چند شغله از کل شاغلان کشور در سال 96 برابر با 3.1 درصد بوده است. به عبارت دیگر، در این سال از هر 1000 نفر شاغل در کل کشور 31 نفر بیش از یک شغل داشته‌اند.
تنها افزایش دیده‌شده در این نسبت مربوط به سال 97 بوده که معادل با 3.5 درصد ثبت شده است. پس از آن، روندی نزولی در این نسبت شکل‌ گرفت. این تغییر جهت سبب شد تا سهم چند‌شغله‌ها از اشتغال کل کشور در سال 99 به میزان 0.5 واحد درصد نسبت به سال قبل کاهش یابد.
در این برهه از زمان، ویروس کرونا شیوع پیدا کرده و منجر به تعطیلی بسیاری از مشاغل شده بود. بنابراین می‌توان گفت یکی از علل کاهش سهم چندشغله‌ها از اشتغال کل کشور در سال 99، از دست‌دادن موقعیت‌های شغلی به واسطه کرونا باشد. این سهم در سال گذشته به 2.7 درصد رسیده که جمعیتی 634 هزار نفری را شامل می‌شود.
چند درصد از شهرنشینان بیش از یک شغل دارند؟
گزارش مرکز آمار به بررسی وضعیت اشتغال در کل کشور اکتفا نکرده و جزئیات دقیق‌تری از مناطق شهری و روستایی ارائه کرده است.
با بررسی داده‌های مناطق شهری مشخص می‌شود که سهم چندشغله‌های این مناطق در سال 96 برابر با 1.5 درصد بوده است. به عبارت دیگر، از حدود 17 میلیون نفر شاغل شهرنشین در این سال، 253 هزار نفر چند شغله بوده‌اند.
بالاترین سطح این شاخص در سال 97 ثبت شده که برابر با 1.8 درصد است. از سال 98 روند نزولی این نسبت شروع شد تا این که در سال گذشته به 1.3 درصد رسید که کمترین سطح این نسبت در 6 سال گذشته است. بنابراین، این سهم در مناطق شهری روندی مشابه با کل کشور را در پیش گرفته است.
مناطق روستایی، رکوددار بیشترین سهم چندشغله‌ها
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره‌شد، بالاترین سهم چندشغله‌ها در کل کشور 3.5 درصد و بالاترین سطح این شاخص در مناطق شهری 1.8 درصد بوده است، در حالی که مناطق روستایی سطوحی به مراتب بالاتر را تجربه کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال 96 از هر 1000 روستانشین شاغل، 74 نفر چند شغله بوده‌اند. بر خلاف شاخص کل کشور و مناطق شهری که تنها در سال 97 با افزایش روبرو شدند، شاخص مناطق روستایی در دو سال پیاپی (97 و 98) شاهد افزایش بوده است.
بالاترین سهم چند شغله‌های روستانشین در سال 98 به ثبت رسیده که سطحی برابر با 8.3 درصد دارد. این نسبت، جمعیت 537 هزار نفری را تشکیل می‌دهد.
به گزارش اکوایران، این شاخص کمترین سطح خود را در سال گذشته تجربه کرده است. سهم چند شغله‌های روستانشین در سال 1401 معادل با 6.8 درصد برآورد شده که جمعیتی 395 هزار نفری را شامل می‌شود.
بر این اساس، می‌توان گفت که هم در کل کشور و هم در مناطق شهری و روستایی، بالاترین سطح سهم «افراد چند شغله» در سال‌های 97 و 98 و کمترین سطح آن در سال 1401 به ثبت رسیده است.